Diablo Utopia III – cặp loa bookshelf sang về hình thức lẫn chất lượng ‘nhà nòi’ Focal

 

Còn nhớ lần ra mắt mẫu loa Micro Utopia Be với “cuộc cách mạng về vật liệu” khi đưa màng berrylium vào driver tweeter đã diễn ra vào khoảng năm 2008-2009. Vào thời đó, dòng loa bookshelf tham chiếu không nhiều, cùng với những tên tuổi như Wilson Audio Duette, Dynaudio Confidence C1, Eben Ayra C1 (Eben tiền thân của Raidho Acousitc), Magico Mini… Micro Utopia Be đã tạo được dấu ấn mạnh mẽ trong giới audio khi tái tạo sân khấu âm thanh rất “chững chạc” cùng khả năng xử lý tinh tế, chính xác trên toàn dải, đặc biệt là chi tiết ở dải cao.

Là hãng chế tạo loa hi-end hiếm hoi trên thế giới sở hữu đến 2 phòng Nghiên cứu và Phát triển (R&D), cơ sở thứ nhất tập trung vào 2 thành phần trọng yếu là thùng và củ loa, trung tâm R&D thứ 2 chuyên thiết kế và chế tạo máy chuyên dụng hoàn thiện chi tiết như màng loa, voice-coil, nam châm, linh phụ kiện khác… Focal cũng là một trong số ít hãng loa trên thế giới có khả năng tự thiết kế và chế tác củ loa, đồng thời có phân xưởng đóng thùng loa quy mô lớn tại Bourbon-Lancy (Pháp). Với những lợi thế trên, thay vì chỉ nâng cấp một vài chi tiết từ phiên bản cũ như các thương hiệu hi-end khác thường làm, Focal đã thiết kế mới toàn bộ sản phẩm Diablo Utopia III từ trong ra ngoài, với kỳ vọng đột phá về khả năng trình diễn.

Sự thay đổi rõ ràng nhất giữa Diablo Utopia III và các thế hệ trước chính là thiết kế thùng loa. Micro Utopia có thùng loa gia công từ gỗ lót chì nhằm tăng trọng lượng, giảm rung chấn. Đến dòng Micro Utopia Be, hãng loa Pháp loại bỏ chì, tăng độ dày mặt và vách thùng, kết hợp với các thanh niềng chống rung bên trong. Thùng loa Diablo Utopia III được thiết kế với các giải pháp công nghệ hiện đại hơn, dự án được vẽ tạo hình bằng kỹ thuật 3D và kiểm tra tác động rung cộng hưởng cũng bằng các ứng dụng giả lập trên máy tính.

Diablo Utopia III có kết cấu thùng khá phức tạp với lớp vỏ dày đến 50mm, bên trong được gia cường chống rung và cộng hưởng bằng hệ thống chân kiềng, sử dụng thiết kế lỗ thoát hơi phía trước (bên dưới driver mid/bass). Lỗ thoát hơi dạng dẹp và đường dẫn hơi đều được vẽ và kiểm tra giả lập bằng máy tính, giúp loại bỏ hiện tượng nhiễu ồn (gió) và nhiễu động ở dải trầm. Thùng loa gồm hai module độc lập bên trong là khoang chứa loa tweeter và mid/bass. Mặt trước của hai module này được ghép theo hình vòng cung nhằm tối ưu hóa về pha cũng như cân bằng khoảng cách từ 2 driver đến tai người nghe, đây chính là công nghệ Focus Time chủ lực của toàn bộ dòng loa Focal Utopia III. Diablo Utopia III được trang bị hai cọc đấu dây loa WBT cao cấp cố định trên một tấm kim loại dày vững chắc.

Diablo Utopia III có hệ thống driver thừa hưởng trực tiếp từ model Grande Utopia III đầu bảng, gồm loa tweeter berrylium thế hệ IAL 2 và woofer có cấu tạo màng W. Tweeter của Diablo có màng làm từ berrylium tinh khiết (cứng gấp 7 lần so với titanium) đường kính 27mm với kết cấu mặt lõm cho dải tần mở tương đương 7 octave từ 1.000 – 40.000Hz. Mặt loa lõm còn cho phép voice-coil được định vị ở chính giữa màng, giúp hình trình di chuyển của màng loa ổn định theo phương nằm ngang, tăng đáng kể chi tiết, cho dải cao mượt và nhanh. Thế hệ tweeter berrylium IAL 2 còn được cải tiến ở phần thoát hơi. Thay vì dùng kết cấu driver kín, mặt sau của tweeter được bố trí thêm một ống dẫn hơi đặc biệt giúp loại bỏ cộng hưởng bên trong, cho phép màng loa di chuyển mượt và linh hoạt hơn hẳn.

 

Driver W mid/bass của Diablo Utopia III có đường kính 165mm. Công nghệ loa mid/bass màng W ra đời cách đây hơn 20 năm và cho đến nay đã bước sang thế hệ thứ 3 với nhiều cải tiến đáng kể. Thế hệ đầu chỉ có 3 lớp màng sandwich, đến nay driver màng W của focal bao gồm 7 lớp, trong đó có 3 lớp sợi thủy tinh ở phía trên và dưới. Ngoài ra, độ dày/mỏng của lớp foam định hình cũng được điều chỉnh để tối ưu đặc tính ổn định, đảm bảo tính chất âm học đồng nhất từ mọi điểm trên mặt màng loa. Bên cạnh đó, công nghệ cắt hoàn thiện màng loa bằng tia laser, đặc biệt là ở vị trí mép tiếp xúc với viền cao su, đã cải thiện đáng kể hoạt động của màng W. Ngoài thiết kế màng loa W đặc biệt, driver mid/bass này còn được trang bị bộ nam châm Flower (hình hoa) đặc trưng của Focal. Các khối nam châm hình trụ được xếp theo hình cánh hoa giúp tối hóa trường lực tác động lên voice-coil đồng thời tạo độ thoáng khí tối đa, tỏa nhiệt nhanh.

Để tối ưu chất lượng trình diễn, chúng tôi kết hợp Diablo Utopia III với bộ chân Diablo Stand chính hãng. Đôi chân này có thiết kế vững chắc với trụ đơn bằng nhôm, cao 60cm, nặng 19kg, giúp cách ly các rung chấn, hạn chế nhiễu động gây ảnh hưởng đến màng loa. Hệ thống phối ghép gồm có ampli tích hợp đoạt nhiều giải thưởng và có cùng tên Diablo của Gryphon Audio Design, đầu đọc Gryphon Scorpio và hệ thống dây dẫn Zensati Authentica. Diablo Utopia III không đòi hỏi set-up quá chi tiết để có âm hình đẹp, người dùng chỉ việc tuân theo nguyên tắc cơ bản, đảm bảo đủ không gian để loa “thở” và chỉ cần quan tâm độ cao của ghế ngồi sao cho tai ngang tầm ở khoảng giữa toa tweeter và mid/bass.

Yếu tố mà chúng tôi quan tâm hàng đầu khi thử nghiệm Diablo Utopia III chính là khả năng trình diễn bass bởi đây chính là điểm trừ của hai thế hệ loa trước. Bản thu Barangrill do Ian Shaw thể hiện trong album TAS 2006 có phần bass khó chịu, thường bị “treo” và rung, tuy nhiên cặp đôi “Diablo” đã thể hiện được những tiếng trầm xoáy sâu và nhiễu âm rất thấp. Nếu thế hệ Micro Utopia trước đây có tiếng bass thiếu lực, hay nói cách khác là khó tìm được đối tác khuếch đại để khai thác đủ sâu dải trầm của chúng, thì Diablo Utopia III là tỏ ra rất dễ khiển và thậm chí chúng tôi còn phải điều chỉnh loa cách tường sau thêm 20cm để có tiếng bass nhẹ và đầm hơn. Thế hệ màng loa mới còn có lợi điểm về độ chắc, gọn và nhiễu nền rất thấp, âm bass căng, sạch và tách bạch.

Love Potion No.9 do Mike Silver trình bày là bản thu rất quen thuộc, track nhạc này có tiếng tấu nhanh, nhiều chi tiết. Diablo Utopia III thể hiện khả năng tái tạo chi tiết rất tốt. Tweeter berrylium được chúng tôi đánh giá ở mức xuất sắc, nó cho phép thưởng thức một cách trọn vẹn bản thu vốn khá rối với nhiều hợp âm của bộ đàn dây. Người nghe như có thể nhìn rõ hình ảnh chạy nốt cực nhanh của nghệ sĩ chơi đàn, tiếng dây kim loại ngân lên sắc nhưng không chói, chi tiết tách rời không chồng lắp. Diablo Utopia III tái tạo bản thu với hài âm rất gần với nhạc cụ thực tế. Dù trình diễn dải cao rất tốt, nhưng không vì thế mà vocal bị sắc lên theo, ngược lại, thính giả vẫn cảm nhận đầy đủ chất giọng của Mike Silver dày, đục với chất âm mũi đặc trưng.

Với thiết kế thùng loa có bề mặt hình cánh cung, tất nhiên phải kể đến những củ loa đầu bảng của Focal, Diablo Utopia có khả năng tái tạo sân khấu vượt trội so với những đối thủ bookshelf đồng hạng. Sử dụng track thử Russian Lullaby thể hiện bởi tứ tấu gồm tiếng kèn tuyệt diệu của Scott Hamilton và pianist lừng danh Eddie Higgins, hệ thống tái tạo âm hình sân khấu rất rõ, chia lớp chính xác và nhất là thể hiện vị trí của những nghệ sĩ chơi contrabass, trống, piano, saxo như mở ra không gian 3 chiều. Trong đó, tiếng saxo chủ đạo có độ phủ rộng và độ nổi dày nhất, riêng bộ trống có những đoạn solo ấn tượng đến mức nhận rõ sự di chuyển của tay dùi từ mặt trống này sang mặt trống khác.

Focal đã biến những điểm trừ của các thế hệ bookshelf Utopia trước đây thành những thế mạnh của Diablo Utopia III. Sức mạnh về không gian trình diễn của đôi bookshelf đầu bảng này được chúng tôi đánh giá 5 sao tròn. Dù rất hiếm nhưng đôi khi cặp loa “con nhà nòi” này vẫn gặp phải lỗi xử lý hơi thiên về kỹ thuật và thiếu một chút màu analog. Nhưng cũng cần nói thêm rằng, nếu được đầu tư tốt hơn về nguồn phát, khuếch đại cũng như dây dẫn, Diablo Utopia III sẽ phát huy đáng kể tố chất cao cấp còn ẩn chứa của mình và vượt qua các nhược điểm khách quan của toàn hệ thống phối ghép.