Chỉnh âm lượng: phần cứng hay phần mềm?

Khi bài nhạc có âm lượng không đủ lớn, làm thế nào để đạt được chất lượng âm tốt nhất? Tùy chỉnh trên phần mềm, hệ điều hành hay phần cứng ( amplifier )? Chúng có những điểm nào tương đồng hay không tương đồng với nhau?

Phần mềm

Giảm âm lượng bằng phần mềm thật ra là giảm đi bit depth. Đối với âm thanh số, tín hiệu chia thành các mẫu sample riêng biệt với bit depth là số bit tương ứng với mỗi mẫu, ví dụ : âm thanh ta thường nghe trên CD hay định dạng WAV chính là nó, cứ mỗi giây âm thanh được lấy mẫu (sample) với tần số mẫu 44.1kHz (44100 lần trong 1 giây), với mỗi mẫu là 16 bit dữ liệu. Suy giảm bit depth sẽ kéo theo việc giảm dynamic range và tỉ lệ SNR (signal-to-noise ratio). Chỉ số SNR là tối quan trọng khi so sánh các thiết bị giải mã âm thanh với nhau, biểu thị cho tỉ lệ của tín hiệu vào-ra và độ ồn nền của thiết bị, khi tín hiệu ngõ vào càng bị suy hao, nó sẽ càng gần với mức nhiễu, khi được khuếch đại ở ngõ ra, tiếng nhiễu này cũng sẽ “quá giang” theo. Vì thế nên hiện nay, các chip DAC hoặc máy nghe nhạc đã được hoàn thiện để có chỉ số SNR cao hơn. Cứ mỗi 6 dB bị bit depth sẽ giảm đi 1. Ví dụ, khi ta chơi nhạc 16-bit và giảm âm lượng đi 12 dB, âm thanh chúng ta đang nghe sẽ chỉ còn 14 bit mà thôi, còn khi ta chơi nhạc 24 bit, nếu giảm âm lượng đi 12dB, ta chỉ mất 2 bit, dù sao cũng sẽ tốt hơn 14 bit phải không? Ngoài ra, việc giảm volume bằng phần mềm cũng thường kéo theo hiện tượng sai số lượng tử (quantisation error) vì không phải kết quả nào của bit cũng chia hết, ví dụ khi giảm âm lượng đang từ 23 bit, bạn giảm đi thêm một chút khoảng 2 dB, tương ứng với 0.3333333 bit thì nó sẽ làm tròn số, việc này dẫn đến kết quả là tạo ra sai số lượng tử và là nguyên nhân của noise nền. Bạn cũng cần phải hiểu rằng nếu bạn giảm âm lượng trên phần mềm đi 12dB, thì amplifier sẽ phải làm việc gấp 4 lần để tạo ra được công suất đầu ra bù vào cho 12dB đã mất, desktop amplifier thì không sao nhưng portable amp sẽ bị rút pin kha khá.

Phần cứng

Nếu phần cứng có hệ thống tùy biến âm lượng ngay trong firmware của nó, như con CS4392 nêu trên thì trường hợp này nó không khác gì so với tùy biến âm lượng bằng phần mềm và nó cũng sẽ có hiện tượng làm nội suy bit depth 

Trong trường hợp mà bạn có một DAC ngon lành thì cứ để maximum âm lượng trong phần mềm, maximum amp lượng trên DAC ( nếu nó có digital volume control ), ta chỉ dùng volume analog trên amplifier tích hợp hoặc pre-amplifier thôi là ổn nhất. Nếu được, hãy tìm thêm các DAC có hỗ trợ ASIO để tách âm lượng phần mềm riêng biệt với mục điều chỉnh âm lượng của hệ điều hành, các USB DAC có thể tham khảo là Fiio E10K, Fiio E17K, iFi iDAC 2, sau khi thiết lập, để volume của phần mềm nghe nhạc như Foobar hay Jriver ở mức cao nhất để tránh hiện tượng suy giảm bit depth. Ngoài ra, nếu sử dụng một ampli có khả năng tùy biến mức gain đầu vào cũng là một giải pháp tốt, amplifier đánh loa thì ít khi có cái chức năng này chứ amplifier cho tai nghe thì nhiều, nhiều lắm, hầu như con nào hiện nay cũng có cả, kể ra chẳng hết được.

Để đạt được chất lượng âm thanh cao nhất khi sử dụng volume phần cứng, mình thì thường hay gọi nó là volume analog, chất lượng cái nút xoay xoay rất quan trọng. Đối với portable amplifier, việc nâng cấp cái volume tốt hơn khá là hạn chế, khó có linh kiện thay. Còn với desktop amplifier hoặc đồ DIY thì rộng hơn. Quan điểm cá nhân của mình, volume là cái đầu tiên cần phải được đầu tư. Vì đó là nơi tín hiệu còn khá yếu và chưa qua một mạch khuếch đại nào, nếu cục volume này có chất lượng cao như ALPS, em này khá là ấm áp, ngọt ngào, dễ nghe nhưng nếu có điều kiện trải nghiệm nhiều loại volume ngon hơn bạn sẽ nhận ra rằng ALPS hơi mất chi tiết và kém sự trong trẻo, và ALPS toàn bị dính hàng nhái, hơi bị khó kiếm hàng thật ở Việt Nam, còn mấy anh nhưDACT hay Khozmo thì quá tốt, tiếng sẽ rất sạch sẽ, trong trẻo. Ở trên là volume của Khozmo, đắt khủng khiếp 

Cao cấp hơn, người ta còn dùng một volume control gọi là transformer passive attenuator. Nó hoạt động dựa trên việc khuếch đại tín hiệu input theo tỉ lệ số vòng dây của cuộn sơ cấp và cuộn thứ cấp, đây là loại volume analog đắt nhất và đòi hỏi vật liệu cũng như kỹ thuật cao nhất để quấn, cũng như lõi FE cũng phải là loại lõi tốt nhất như Cobalt hoặc thấp nhất cũng phải là Nickel Amorphous. Tuy nhiên nó lại ít có tính thuốc hàng và chỉ dành cho những người nghe kỳ cựu vì tiếng sẽ rất trong, rất sạch, sạch hơn nhiều so với việc bạn đang dùng volume màng than ALPS, gắn vào là bật ngửa và thấy như mặt trăng với mặt trời.

Với các hệ điều hành mới hiện nay như từ Windows Vista trở đi, tín hiệu trước khi suy hao sẽ được tự động tăng sample lên 32-bit, điều này có nghĩa là dù âm lượng bị giảm thấp đến mức nào đi nữa thì độ phân giải của tín hiệu vẫn không bị thay đổi quá nhiều. Bản thân mình vẫn thích quản lý 1 cái volume thôi là đủ, đó là volume trên amplifier.

Nguồn: fitgearshop.vn